«Դուռը | Վանո Սիրադեղյան». Վանո Սիրադեղյանը նախորդ դարավերջի ամենատաղանդավոր և ընթերցված- սիրված արձակագիրներից մեկն է՝ այսուհետ դատապարտված այդպիսին մնալու: Նրա արձակը որքան դասական, այնքան էլ ժամանակակից է: Պատմություններ մարդկանց, նրանց մտածողության, խնդիրների, երազանքների ու ապրումների մասին: «Դուռը» ժողովածուն ամփոփում է հեղինակի բոլոր նախորդ գրքերում («Կիրակի», «Ծանր լույս», «Շատ չհամարվի», «Ձեռքդ ետ տար ցավի վրայից», «Երկիր: Ցպահանջ») տեղ գտած պատմվածքները՝ այսպիսով դառնալով նրա գեղարվեստական արձակի համահավաք ժողովածուն:
«Ապոկալիպսիսի հրեշտակները» գրքում տեղ գտած պատմվածքները ժամանակագրական իմաստով ասես շարունակում են միմյանց: Այդ իմաստով, պատմվածքների ժողովածուն որոշակի վիպականություն ունի, վեպ է հուշում: Վերջին տասնամյակի ընթացքում մեր երկրում տեղի ունեցած կարևորագույն իրադարձությունները գեղարվեստական արտահայտություն ու ընդհանրացում են գտել՝ անցնելով մարդկանց ճակատագրերի ու հոգեբանության միջով: Բոլոր պատմվածքների հերոսները կամ տաքսու վարորդ են, կամ՝ ուղևոր: Սյուժեներն էլ հիմնականում ծավալվում են որևէ կետից մեկ այլ կետ մեքենայի անցնելու ընթացքում: Հենց այդ ընթացքի արագությունն էլ հաճախ պայմանավորում է ստեղծագործության ռիթմը:
Антология «Армянская историческая проза и поэзия (V-VII вв.)» впервые представляет в одном томе лучшие произведения армянской исторической прозы и поэзии на русском языке, это делает ее изданием международного значения. Названная книга – весьма удавшаяся инициатива Наиры Сейранян по осуществлению проекта Валерия Брюсова 1917 г. относительно издания сборника «Айастан». «Армянская историческая проза и поэзия (V-VII вв.)» անթոլոգիան առաջին անգամ մեկ հատորում ներկայացնում է հայ պատմական արձակի և պոեզիայի լավագույն ստեղծագործությունները ռուսերենով, ինչն այն դարձնում է միջազգային կարևորության հրատարակություն: Գիրքը Նաիրա Սեյրանյանի հաջող նախաձեռնությունն է` Վալերի Բրյուսովի 1917 թվականի նախագծի` «Հայաստան» ժողովածուի հրատարակման վերաբերյալ:
«Կայարան» ժողովածուն ներառում է 20-րդ դարի 60-ական թվականներից մինչև դարավերջ ժամանակահատվածում ստեղծված հայ հայ պատմվածքի լավագույն նմուշների ընտրանի: 21 հեղինակից ընտրված է մեկական պատմվածք՝ ժանրի մոտ կեսդարյա զարգացման համապատկերը կամ ժանրի պատմության հերթական ԿԱՅԱՐԱՆԸ հնարավորինս ամբողջական ներկայացնելու համար:
«Լատվիայի ժամանակակից արձակ» ժողովածուն ներառում է լատվիացի ժամանակակից արձակագիրների (Գունդեգա Ռեպշե, Դացե Ռուկշանե, Ինգա Աբելե …) լավագույն պատմվածքները, որոնք օգնում են առարկայական պատկերացում կազմել լատվիական արձակում տիրապետող հիմնական միտումների մասին:
Արդի ամերիկյան գրականության ուշագրավ դեմքերից մեկի՝ Մայքլ Քանինգհեմի «Վայրի կարապը և այլ պատումներ» ժողովածուն ընդգրկում է տասը գործ՝ նրբագեղ ու բազմաշերտ պոստմոդեռնիստական տեքստեր, որոնք առավելապես հանրահայտ հեքիաթների արքետիպային սյուժեների վերաշարադրանքն են միանգամայն նորովի և անսպասելի մոտեցմամբ:
«Հայացք» Գրքում տեղ են գտել Քնարիկ Սիմոնյան-Մենզիլջյանի «Ձյան փաթիլներ», «Պարուհին», «Սպասում», «Անհետ կորածը», «Երջանկության փակ տնակը» և մի շարք այլ պատմվածքներ:
«Սեր և էմիգրացիա» ժողովածուում ընդգրկված վիպակներում և պատմվածքներում Մարգարիտ Դերանցը հոգեբանական նուրբ դիտարկումներով, անհրաժեշտության պարագային՝ նաև սևեռումներով, հուզական պոռթկումներով, բայց և՝ մշտապես սթափ գրողական դիրքորոշմամբ ու գնահատականներով պատկերում է հայ էմիգրանտների կյանքը օտար ափերում՝ բացելով բազմաթիվ վարագույրեներ և պսակազերծելով բազմաթիվ միֆեր:
Աղավնի Գրիգորյանի «Դաշնամուր» պատմվածքների ժողովածուի մեղեդին սահում է կյանքի տարբեր՝ շոշափելի կամ երևակայական ստեղների վրայով, ընթերցողին լսելի է դարձնում մանկության քաղցրությամբ և արտագաղթի ցավով, երբեմն էլ՝ զուգահեռ աշխարհների հմայանքով թրթռացող ելևէջները:
Մհեր Իսրայելյանի «Մեն ու միակ մոլորակ» ժողովածուի պատմվածքները մարդու մասին են: Պարզապես մարդու, որ ծնվում է ու մեռնում, որ ծիծաղում է և լաց լինում, որ ճաշակում է պատերազմի դառնահամն ու ըմբոշխնում խաղաղության բերկրանքը: Հայաստանը սիրո կարոտ մեր փոքր հայրենիքն է, Երկիր մոլորակը`մեծ հայրենիքը: Մարդկությանը միավորում է խաղաղ ու իմաստալից ապրելու երազանքը`այն մեն ու միակի վրա, որ պտտվում և դեռ երկար շարունակելու է պտտվել:
«Արդի» մատենաշարի սույն հատորով լույս է տեսնում Արմինե Գաբրիելյանի «Շուշաններ» ժողովածուն։ Այն հեղինակի անդրանիկ գիրքն է։ Ժողովածուն ընդգրկում է մի շարք պատմվածքներ, որոնցից որոշները հրապարակվել են գրական մամուլում։ Արմինե Գաբրիելյանի գրական կենսատարածքը Արարատյան դաշտն է, հերոսները՝ այնտեղ ապրող պարզ ու հասարակ մարդիկ, առավելաբար կանայք՝ իրենց առօրյա հոգսերով, մաքառումներով ու սիրով։ «Բնաշխարհը, ուր ապրում, մեռնում կամ շարունակում են ապրել, թախծել, երազել, երբեմն ակամա փիլիսոփայել Արմինե Գաբրիելյանի անդրանիկ այս ժողովածուի հերոսները, հարազատ է։ Այն ո՛չ Մթնաձորն է, ո՛չ Ծմակուտը, ո՛չ էլ առավել ևս Յոքնափաթոֆան։ Բայց առանձնացած է, փակ, թեև Չարենցի բնորոշմամբ «անդուռ ու խորշակյալ» Արարատյան դաշտն է։ Գրքի ընդհանրական կերպարն էլ Կոստան...
«Մարդը և մարտը» գիրքը նվիրված է արցախյան գոյամարտի մերօրյա հերոսներին: Ժողովածուն ամփոփում է 25 հերոսների մասին գրված պատմվածքներ՝ հիմնված իրական փաստերի վրա։ Հեղինակի հետ ընթերցողը մտնում է հերոսների տուն, ծանոթանում նրանց առօրյային, առաքելությանը, նրանց հետ սիրում է ու սպասում, տրտմում ու կարոտում, նրանց հետ ծառայում, նրանց հետ դառնում ապրելու ծարավ: Ժողովածուի ներսում մարդն է՝ հայ զինվորը, նրան թիկունքում սրտատրոփ սպասող մայրն ու մյուս հարազատները: «Մարդը եւ մարտը» պատմվածքների ժողովածուն գրված է գեղարվեստական գեղեցիկ լուծումներով, անակնկալ համեմատություններով ու վարակիչ հուզականությամբ: Գիրքը բուռն ապրումների և հույզերի, կարոտի և սիրո, սպասման ու հավատի մասին է:
«Գրողի տարածը» գիրքն ընդգրկում է հայ ժամանակակից գրող Վահե Ղուկասյանի «Գրողի տարածը» վիպակը և երկու պատմվածք: «Գրողի տարածը» իրական կամ հորինված պատմություն է ֆանտաստ գրողի, հակածխախոտային ֆանատիզմի ու, իհարկե, սիրո մասին։ Վահեին որպես խելահեղ ընթերցող եմ հիշում. մարդ, որ կարդում էր աշխարհը: Իսկ հիմա նրա գրականության պահն է` բացարձակ ընթերցողից դեպի բացարձակ գրող: Արամ Պաչյան Կան ստեղծագործություններ, որոնք կարդում ես` ասես սեփական ձեռքով գրելով: Վահեի վիպակն այդպիսին է: Այն խուտուտ է տալիս մատներս, զգացումներս, աչքերս: Ու խնդիրն ամենևին այն չէ, որ ամեն տողը կենդանի է ֆիլմի կադրի նման կամ ամեն իրավիճակ ասես դավադրաբար բազմազան է դարձնում քո առանց իրադարձությունների կյանքը. ինձ...
«Հայրս՝ այդ հսկան» գրքում Ազնավուրը ներկայանում է հումորի և երևակայության 16 զարդով, որոնք լեցուն են անակնկալներով, դրամայով ու երջանիկ լինելու խոհափիլիսոփայությամբ։ 16 նովել և պատմվածք, որոնք տարիների ընթացքում գրել է մեծ շանսոնյեն և այժմ ներկայացնում է մեկ ժողովածուով։
«Կատուն կին է» բանաստեղծությունների ու արձակ ստեղծագործությունների ժողովածուի հիմնական թեման սերն է: Հեղինակի խոսքով՝ թեև գիրքը ժողովածու է, հաջորդականությամբ կարդալու դեպքում ընթերցողը կարող է որսալ որոշակի սյուժետային գիծ:
«Երբ խաղաղ կլինի» գրքում հիմնականում անդրադարձ է կատարվել 20-21-րդ դարերի իրանական արձակի ամենանշանավոր դեմքերի հանրահայտ ու ոչ այդքան հայտնի տեղծագործություններին: Սույն ժողովածուի պատմվածքների միջով կարմիր թելի նման անցնում է խաղաղությունը՝ այն կենսական տարրը, որին թերևս բոլորն են ձգտում: Պատմվածքներն էլ այս գրքում ընտրվել են հատուկ խաղաղություն սերմանելու և ընթերցողին զգացողությամբ պարուրելու նպատակով։
«Անսովոր ուժեր» գիրքը ներկայացնում է քսաներորդ դարասկզբի Արգենտինայում ամենահայտնի հեղինակներից մեկի՝ Լեոպոլդո Լուգոնեսի տասներկու պատմվածքները և տիեզերքի ծագման տեսությունը, մի հեղինակ, որ մեծ ազդեցություն է թողել Օրասիո Կիրոգայի, Խորխե Լուիս Բորխեսի և մոգական ռեալիզմի ներկայացուցիչների վրա, համարվում է լատինամերիկյան մոդեռնիզմի հիմադիրներից մեկը և գիտաֆանտաստիկ գրականության նախահայրը: Եվ ամենևին պատահական չէ, որ շատերը նրան «արգենտինացի Պո» են անվանում: Ժողովածուի պատմվածքներն առնչվում են գիտության տարբեր բնագավառներին, առասպելաբանությունը, աստվածաշնչյան պատմություններին, սնոտիապաշտությանը:
«Զուլալի» գիրքը ժամանակի ընթացքը չնկատող, ճախրելուց չվախեցող եւ անգամ ողբերգականի մեջ զվարճալին գտնող մարդկանց դառն ու ուրախ աշխարհի մասին է: Տարեցների ու երեխաների, չափահասների ու հավատը կորցրած, բայց չհուսահատված մարդկանց աշխարհի՝ մեկընդմիշտ մխրճված այն չափման մեջ, որտեղ երազանքները երբևէ անպայման իրականություն են դառնում… «Նրանք կուղեկցեն ինձ այնտեղ, ուր ամպերը ճեփ-ճերմակ են, ու հողը բուրում է ասես անձրևից հետո… Այնտեղ գետերը թավշյա ու գորովալի հուն ունեն, իսկ բաց մանուշակագույն լալազարները ձեռքի ափի մեջ թողնում են իրենց նուրբ թերթիկների հետքերը: Հերիք է՝ ձեռքդ թափ տաս, ու այդ ծաղկաթերթիկները մեծ թևերով թիթեռնիկների են վերածվում, ճախրում երկինք: Իսկ այնտեղ քամիները փաղաքուշ են ու խոնարհ,...
«Էս ինչ եք անում, տղերք» ժողովածուն ամբողջացնում է Վազգեն Սարգսյանի լավագույն գրական ժառանգությունը՝ սկսած «Հացի փորձություն» վիպակից մինչեւ 1999-ի հոկտեմբերին՝ մահից օրեր առաջ գրված «Պատմության սկիզբն ու շարունակությունը» հրապարակախոսական հայտնի հոդվածը: Գրքում ընդգրկված են ինչպես պատմվածքներ, այնպես էլ հրապարակախոսական նյութեր, որոնք բարձ գեղարվեստական արժեք լինելուց բացի պատմական որոշակի ժամանակաշրջան ներկայացնող կարեւոր ուղերձներ ունեն եւ լույս են սփռում ազգային, պետական մի շարք հիմնահարցերի, այդ թվում՝ արցախյան հիմնախնդրի թնջուկի վրա: Վազգեն Սարգսյանը եղել է Հայաստանի Հանրապետության առաջին պաշտպանության նախարարը 1991-1992 թվականներին և այնուհետև՝ 1995-1999 թվականներին։ Նա նաև եղել է Հայաստանի Հանրապետության վարչապետ 1999 թվականի հունիսի 11-ից մինչև իր սպանությունը՝ նույն թվականի հոկտեմբերի...
«Աբիսողոմ, Աբիսողոմն» առաջին անգամ լույս է տեսել 1936 թ. (Random House): 2009 թ. Ճանաչվել է որպես «հարավային գոթական» լավագույն վեպ: Հայերեն առաջին անգամ լույս է տեսել 2001թ: «Արջը» առաջին անգամ տպագրվել է «Իջիր, Մովսես» (Go down, Moses, Random House, 1942) պատմվածքների ժողովածուի մեջ: Հայերեն թարգմանությունն առաջին անգամ լույս է տեսել 1992թ.:
