Ֆրիդրիխ Նիցշեի (1864-1900) երկերի առաջին հատորն ընդգրկում է «Ողբերգության ծնունդը» (1872), «Անժամանակյա դիտարկումներ»-ի «Կյանքի համար պատմության օգուտի ու վնասի մասին» (1874) հոդվածը և հատվածներ «Մարդկային, չափազանց մարդկային» (1878) գրքից:
«Թրեյսիի վագրը» հռչակավոր վիպակի (1951) տիպիկ սարոյանական աշխարհազգացողությամբ և փոխաբերական շնչով տոգորված մի մոգական սիրային ոդիսականի կողքին այս հատընտիրն ընդգրկում է 1930 – ականներին գրված երեք տարաբնույթ, բայց հավասարապես հրաշալի պատմվածք: Բոլոր գործերը ներկայացվում են վերանայված թարգմանությամբ:
«Մարդկային կատակերգություն» վեպում (1943) սարոյանական ջերմության, մարդասիրության ու լավատեսության անմոռանալի տեսարաններ են հաջորդում իրար՝ արգելավազքը հաղթահարող Հոմերը, Քովիգթոնի խանութում արջի թակարդն ընկած փոքրիկ Ուլիսեսը, ծեր հեռագրիչ Գրոգանն իր դարակում թաքցրած օղու շշով, որ բթացնի սիրո, հույսի, ցավի ու մահվան հեռագրերի անվերջանալի տարափի դառն իրականությունը, Հոմերի՝ պատերազմ մեկնած եղբոր երգը տնից հեռու սլացող գնացքում… Սարոյանն ինչով ասես չէր զարմացրել ընթերցողին, բայց այս գործը կարծես գերազանցել է ամեն ինչ. պատերազմի ու սովորական համեստ մարդկանց մասին մի շիտակ պատմություն: Մի փոքրիկ վեպ: Մի մեծ նվաճում: Սա գրքի երկրորդ՝ հեղինակի լրամշակած տարբերակի (1966) առաջին թարգմանությունն է հայերեն: Վիքիպեդիա
Սարոյանական այս հատընտիրը, որ ստացել է մեծ գրողի պատմվածքների գրքերից մեկի վերնագիրը, ծաղկաքաղ է 1930-1950 թվականների բուռն ստեղծագործական շրջանում նրա լույս ընծայած մի շարք ժողովածուներից: Ընդգրկված գործերում լավագույնս են դրսևորվել Սարոյանի՝ փոքր արձակի ականավոր վարպետներից մեկի անշփոթելի ինքնությունն ու յուրօրինակ աշխարհընկալումը, որտեղ իմաստությունը, թախիծը, քնարականությունը և, իհարկե, հումորը անբաժան շաղախ են կազմում:
Երկրորդ աշխարհամարտի մասնակից Սարոյանի անձնական փորձառության վրա խարսխված այս վեպը` անհերքելիորեն նրա լավագույն գործերից մեկը (1946), որ հրատարակվում է վերանայված թարգմանությամբ, պատկերելով երիտասարդ շարքային Ուեսլի Ջեքսոնի ոդիսականը, տրագիկոմիկական շնչով է ներկայացնում պատերազմի ամբողջ աբսուրդը: Սարոյանական աշխարհի անկրկնելի գույներով դրոշմված գրքի բանալին կարող են դառնալ մի առիթով մեծ գրողի ասած հետևյալ խոսքերը. «Մահերի մեջ կյանք կա, պատերազմների մեջ` խաղաղություն, սխալների մեջ` ինչ-որ ճիշտ բան»:
«Անունս Արամ է» պատմվածքների շարքը Սարոյանի մանկական ու պատանեկան հիշողությունների արձագանքն է՝ յոթնամյա տղայի բացահայտումներից մինչև տասնյոթամյա պատանու ներաշխարհը։ Ծայրից ծայր զուտ սարոյանական՝ զարմանալի խանդավառությամբ, խրոխտությամբ ու գաղտնախորհուրդ թախիծով շաղախված, նուրբ հումորով ներծծված պատմություններ՝ հարազատ փոքրիկ քաղաքի զավեշտալի մարդկանց և դրանց դիմակայող՝ Սարոյանների հերսոտ ու հպարտ ընտանիքի մասին։ Պատմվածքները թարգմանված են գրքի երկրորդ՝ հեղինակի լրամշակումներով հրատարակությունից։
Ուիլյամ Սարոյանի շենշող գործերից մեկը՝ «Մայրիկ, ես սիրում եմ քեզ» վեպը (1956), իննամյա աղջնակի անխաթար հայացքով է ներկայացնում կյանքը, ընտանեկան հարաբերություններն ու թատրոնի աշխարհը, որտեղ նա հայտնվում է դերասանուհի մոր մասնագիտության բերումով: Սրտառուչ քնարականության և կենսուրախ հումորի զուտ սարոյանական շաղախը անկրկնելի հմայք է տալիս ցանկացած տարիքի ընթերցողին ջերմացնելու ընդունակ այս լուսե, ներդաշնակ ու հաճելի գրքին, որը հրատարակվում է վերանայված թարգմանությամբ:
«Հայրիկ, դու խենթ ես» վիպակը (1957), որ ներկայացվում է վերանայված թարգմանությամբ, Վիլյամ Սարոյանի գրական ժառանգության մարգարիտներից մեկն է: Տասնամյա տղայի պատումը, միահյուսվելով գրող հոր հետ ծավալվող խորունկ զրույցներին, այս լուսավոր ու իմաստուն գործը դարձնում է կյանքի և աշխարհի տիպիկ սարոյանական մանրակերտ, ըստ էության՝ սեղանի գիրք ամեն տարիքի ընթերցողի համար: Վիքիպեդիա
«Սիրո ապարդյուն ճիգեր» կատակերգության այս հրատարակությունը հիմնվել է Շեքսպիրի «Ընտիր երկեր»-ի եռահատորյակում (հ. 2, Երևան, 1953) ընդգրկված թարգմանության վրա: Կատարվել են թարգմանական և խմբագրական կարևոր շտկումներ: Առաջին անգամ է, որ կատակերգությունը լույս է տեսնում ուշագրավ տվյալներ և մեկնություններ բովանդակող մանրամասն ծանոթագրություններով:
Կատակերգություն, որն ունի հինգ գործողություն, անվանվել է տասներկուերորդ գիշերվա տոնի պատվին, որը տեղի է ունենում Սուրբ Ծննդյան ժամանակ: Առաջին բեմականացումը տեղի է ունեցել 1602 թվականի փետրվարի 2-ին Միդլ Թեմփլ իրավաբանական կազմակերպությունում, Լոնդոնում: Վիքիպեդիա «Տասներկուերորդ գիշեր կամ ինչ որ կամենաք» կատակերգության այս հրատարակությունը հիմնվել է Շեքսպիրի «Ընտիր երկեր»-ի եռահատորյակում (հ. 2, Երևան, 1953) տպագրված թարգմանության բարեփոխված տարբերակի վրա: Կատարվել են թարգմանական և խմբագրական կարևոր շտկումներ: Առաջին անգամ է, որ կատակերգությունը լույս է տեսնում հետաքրքիր տվյալներ և մեկնություններ պարունակող հանգամանալի ծանոթագրություններով:
Գրողի կենդանության օրոք չի տպագրվել և առաջին անգամ հրատարակվել է Շեքսպիրի հետմահու ֆոլիոյում։ Բեմում նրա բեմադրությունների մասին տեղեկություններ չեն պահպանվել, սակայն Ֆրենսիս Մերեսը հիշատակում է նրա մասին 1598 թվականի իր անգլիական գրականության մասին տեսությունում։ Հետազատողների կողմից պիսի ստեղծման ամսաթիվը որոշվում է տարբեր կերպ, 1591-1595 թվականների սահմաններում։ Ըստ Չեմբերսի կարծիքի, պիեսը ի հայտ է եկել 1594-1595 թվականների սկզբում։ Վիքիպեդիա «Լիակատար Շեքսպիր» մատենաշարի առաջին գիրքը՝ «Վերոնացի երկու ազնվական»-ի այս հրատարակությունը հիմնվել է Շեքսպիրի «Ընտիր երկեր»-ի եռահատորյակում տեղ գտած թարգմանության բարեփոխված տարբերակի վրա: Ճշտվել է անունների տառադարձումը, կատարվել են թարգմանական և խմբագրական կարևոր շտկումներ: Առաջին անգամ է, որ թարգմանությունը ներկայացվում է պատշաճ ծանոթագրություններով...
Ուիլյամ Շեքսպիրի վաղ ժամանակների կատակերգություններից մեկը։ Հեղինակի կյանքի օրոք այն չի հրատարակվել և առաջին անգամ հրատարակվել է հետմահու ֆոլիոյում։ Հայտնի է, որ կատակերգությունը բեմում գնում է արդեն մինչ 1594 թվականը։ Պիեսի տեքստը գրողի ստեղծագործությունների հետազոտողներին թույլ է տալիս ենթադրել, որ այն գրվել է մոտ 1591 թվականին։ Վիքիպեդիա «Սխալների կատակերգության» այս հրատարակությունը հիմնվել է Շեքսպիրի «Ընտիր երկեր»-ի եռահատորյակում տեղ գտած թարգմանության բարեփոխված տարբերակի վրա: Ճշտվել է անունների տառադարձումը, կատարվել են թարգմանական և խմբագրական շտկումներ: Առաջին անգամ է, որ կատակերգությունը ներկայացվում է պատշաճ ծանոթագրություններով հանդերձ:
«Տիմոն Աթենացու» այս հրատարակությունը հիմնվել է Շեքսպիրի «Ընտիր երկեր»-ի եռահատորյակում (հ.3. Երևան, 1955) ընդգրկված թարգմանության վրա: Ճշտվել է անունների տառադարձումը, կատարվել են թարգմանական և խմբագրական կարևոր շտկումներ: Ողբերգությունն առաջին անգամ ներկայացվում է պատշաճ ծանոթագրություններով:
«Միջամառային գիշերվա երազ» պիեսում հատվում են երեք բովանդակային գծեր, որտեղ փոխկապակցված են Աթենքի դուքս Թեսևսի և ամազոնուհիների թագուհի Հիպոլիտաի ապագա հարսանիքը: Համարվում է, որ «Միջամառային գիշերվա երազը» գրվել է 1594-1596 թվականների ընթացքում: Չի բացառվում, որ Շեքսպիրը այս պիեսը ստեղծել է հատուկ որևէ արիստոկրատի համար կամ Եղիսաբեթ I-ի կողմից նշվող սուրբ Հովհաննես Մկրտիչի օրվա կապակցությամբ: Վիքիպեդիա Երկար տարիներ անտիպ մնացած այս թարգմանությունը, որ կատարվել է 1973-74 թվականներին և վերջինն է Դաշտենցի շեքսպիրյան ձեռնարկումներից, լույս է տեսնում առաջին անգամ: Տեքստը հրատարակության պատրաստելիս էապես խմբագրվել է, կատարվել են թարգմանական շտկումներ: Առաջին անգամ է նաև, որ շեքսպիրյան նշանավոր կատակերգություններից մեկը հայերեն տպագրվում է ուշարժան...
Պիեսում ներկայացվում են մ.թ.ա. 44 թ. Հուլիոս Կեսարի դավադիր սպանությանը նախորդած և հաջորդած դեպքերը՝ ավարտվելով դավադիրների Ֆիլիպպե քաղաքի մոտ տեղի ունեցած ճակատամարտում պարտության և նրանց մահվան տեսարանով։ Այն մեկն է Շեքսպիրի ողբերգություններից, որը գրվել է Հին Հռոմի պատմությունից իրադարձությունների հիման վրա: Վիքիպեդիա Տեքստային առումով այս հրատարակությունը հիմնվել է Շեքսպիրի «Ընտիր երկեր»-ի եռահատորյակում լույս տեսած դաշտենցյան թարգմանության, ապա և երկհատորյակում ընդգրկված նույն թարգմանության վերամշակված տարբերակի համադրումն է: Ճշտվել է անունների տառադարձումը, կատարվել են թարգմանական և խմբագրական շտկումներ: Ի հավելումն՝ ողբերգությունն առաջին անգամ հայերեն տպագրվում է հետաքրքիր տեղեկություններ և մեկնություններ պարունակող հանգամանալի ծանոթագրություններով:
Ուիլյամ Շեքսպիրի գրչին պատկանող հայտնի ողբերգություն է՝ երկու սիրահարների դժբախտ հարաբերությունների մասին։ Սյուժեի հիման վրա նկարահանվել են մի շարք ֆիլմեր։ Ռուս կոմպոզիտոր Ս. Պրոկոֆյեվի կողմից գրվել է համանուն բալետը։ «Ռոմեոն և Ջուլիետը» Շեքսպիրի ամենահայտնի ստեղծագործությունների շարքում է և «Համլետի» հետ միասին հանդիսանում է նրա ամենահաճախ բեմադրվող պիեսներից մեկը։ Այս ստեղծագործության հերոսները համարվում են սիրահարների նախատիպարներ։ Վիքիպեդիա «Ռոմեո եւ Ջուլիետ»-ի այս հրատարակությունը Շեքսպիրի «Ընտիր երկեր»-ի եռահատորյակում (հ. 1, Երևան, 1951) լույս տեսած դաշտենցյան թարգմանության և ապա երկհատորյակում (հ. 1, Երևան, 1964) տեղ գտած նույն թարգմանության վերամշակված տարբերակի համադրումն է տեքստային առումով: խմբագրական շտկումերից զատ, ուղղվել են և ինչ-ինչ թարգմանական վրիպումներ: Ի...
Համարվում է Շեքսպիրի ամենահաջող ու նշանավոր ստեղծագործությունը։ «Համլետ»-ը գրվել է 1600-1602 թվականներին։ Առաջին անգամ հրատարակվել է 1603 թվականին։ Սա Շեքսպիրի ամենաերկար պիեսն է. պարունակում է 4 042 տող և 29 551 բառ։ Այս պիեսի հիման վրա նկարահանվել են բազմաթիվ կինոնկարներ և բեմադրվել բազում ներկայացումներ։ Վիքիպեդիա «Համլետ»-ի այս հրատարակությունը ավելի քան հարյուր տարի առաջ Հովհաննես Մասեհյանի կատարած թարգմանության հերթական վերատպությունը չէ. տեքստը մաքրվել է թանգարանային փոշուց, խմբագրվել, զտվել հնաբանություններից եւ ինչ-ինչ վրիպումներից: Ավելին, առաջին անգամ է, որ «Համլետ»-ը հայերեն ներկայացվում է հետաքրքիր տեղեկություններ, վերծանումներ եւ մեկնություններ պարունակող ընդարձակ ծանոթագրություններով:
Ընթերցողի ուշադրությանը ներկայացվող սույն վեպը ֆրանսիական գրականության ամենաինքնատիպ երևույթներից մեկի՝ Բորիս Վիանի գլուխգործոցն է, որը մեծ աղմուկ հանեց ժամանակի գրական մամուլում: Չնայած հեղինակի որդեգրած զավեշտախառն ու աշխույժ պատմելաոճին՝ այս ստեղծագործության մասին արտահայտվողները միաբերան պնդում են, որ «Օրերի փրփուրը» բոլոր ժամանակներում գրված սիրավեպերից ամենահուզիչն է ու հոգեցունցը:
Ֆրանսիացի գրող Ալեն-Ֆուրնիե «Երկար Մոլնը» վեպը կառուցված է գրողի անմիջական տպավորությունների և հիշողությունների կենսական նյութի վրա: Դա վեպ է իդեալի և այն իրագործելու կամքի մասին, երազանքի ուժի մասին, որ ակտիվորեն ընթացք է տալիս կյանքին:
Արկածային պատմական ժանրի այս վեպում նկարագրված են XIV դարի յոթանասունական թվականների իրադարձությունները՝ Ֆրանսիայի պատմության ամենալարված, ամենաարյունահեղ քաղաքացիական կռիվների ժամանակաշրջանը: Վեպը սկսվում է Բարդուղիմեոսյան գիշերվա նախօրեից և ավարտվում է Կարլոս IX-ի մահով: Վեպում նկարագրված են Բարդուղիմեոսյան գիշերվա անցքերը, Հենրի Նավարացու և նրա հակառակորդների պայքարը, Կատրին Մեդիչի թագուհու դավերը. XVI դարի ֆրանսիական արքունիքի բարքերը, պալատական դավադրությունները: Վիքիպեդիա
«Սիրելի բարեկամ» վեպը կարերիստի պատմություն է: Արկածախնդիր ու խորամանկ Ժորժ Դյուռուան երազում է փայլուն կարիերայի և բարձր հասարակության սանդուղքներով անընդհատ վեր բարձրանալու մասին, թեպետ չունի առանձնահատուկ տաղանդ ու շնորհներ: Սակայն անհատական հմայքը, որով կարողանում է գրավել բարձրաշխարհիկ կանանց սրտերը, ինչպես նաև հանգիստ սրտով ցանկացած ստորության դիմելը, պարզվում է, բավական է մեծ հաջողությունների հասնելու համար…
«Պստիկը» Ալֆոնս Դոդեի առաջին վեպն է, որում արդեն իսկ առկա են այն կենտրոնական թեմաները, որոնք բնութագրական էին լինելու նրա ամբողջ ստեղծագործության համար: Կուրտիզանուհու հանդեպ «ճակատագրական կրքի» մոտիվը, որ զուգադրվում է ֆիզիոլոգիական բնազդների անհաղթահարելի ուժին, ներկայացված է լավատեսական լույսի ներքո: Պատանի հերոսն, ի վերջո, գտնում է երջանկության բանալին:
Ֆրանսիացի հռչակավոր գրող Ալֆոնս Դոդեի «Նամակներ իմ հողմաղացից» պատմվածաշարը առաջին անգամ հայ ընթերցողին է ներկայացվել 1976 թվին: Այս ժողովածուն ծնունդ է հեղինակի՝ Պրովանսից՝ իր ծննդավայրից, ստացած տպավորություններից, որը նաև պատմական, փաստագրական հարուստ նյութ է պարունակում: Պրովանսի բնաշխարհը, բարքերը, լեգենդները ներկայացված են բանաստեղծական մեծ ներշնչանքով: Ներկա հրատարակությունը իրականացվում է թարգմանչի մանրակրկիտ վերանայմամբ, նկատի ունենալով ժամանակակից հայ ընթերցողի թե՛ լեզվամտածողությունը, թե՛ ընկալողունակությունը: Վիքիպեդիա
«Թերեզ Ռաքեն» վեպը պատմում է մի երիտասարդ կնոջ անհաջող ամուսնության մասին, ով ամուսնացել է իր հորաքրոջ տղայի հետ՝ հորաքրոջ կամքով։ Թերեզ Ռաքենը ֆրանսիացի կապիտանի և ալժիրցի կնոջ դուստրն է։ Նրա մայրը մահացել է անմիջապես ծննդաբերությունից հետո։ Մոր մահից հետո հայրը նրան թողնում է քրոջը՝ տիկին Ռաքենի մոտ, որպեսզի վերջինս խնամի իր դստերը։ Տիկին Ռաքենն ապրում է իր որդու՝ Կամիլի հետ, ով շատ տկար ու հիվանդ է։ Կամիլն ու Թերեզն ապրում են միասին, իսկ երբ լրանում է Թերեզի 21 տարին, հորաքույրը որոշում է ամուսնացնել նրանց։ Որոշ ժամանակ անց Կամիլը որոշում է տեղափոխվել Փարիզ, որովհետև Կամիլը կարծում էր, որ Փարիզն իր համար...
